Fotobijdrage Paul J. Gellings Sr . . . .

 

Terug naar de vorige pagina <<
  
Met uitzondering van de foto onderaan deze pagina zijn alle foto's door Paul J. Gellings Sr gemaakt en dateren uit de periode 1955 - 1963. De teksten zijn van Paul Gellings Jr.

 

 
Stichtstraat

Op een naambordje schuin tegenover mijn geboortehuis lees ik  Stichtstraat, Rivierenbuurt. Onzin: de Rivierenbuurt heeft de oorlog meegemaakt, dit deel alleen de wederopbouw, is de wederopbouw.

Sfeervol was het buurtje rondom de Stichtstraat wel, bij het dorpse af,  met winkeltjes en al, langs de Baroniestraat: de Zuivelhof, groentehandel Been, een garen- en bandwinkeltje. Die winkelpanden veranderen nu regelmatig van bestemming. Of ze staan een jaar of langer leeg.

 

Vergroot
Zuidelijke Wandelweg

De naam Zuidelijke Wandelweg werd de inspiratiebron voor de gelijknamige roman. De weg begon bij de Amsteldijk en eindigde bij de Amstelveenseweg en was meer dan drie kilometer lang. Momenteel is er nog maar een klein, herkenbaar, gedeelte van overgebleven. De rest is opgeslokt door de ringweg van Amsterdam.

 

Vergroot
Boerenwetering

Landelijk was de Stichtstraat ook destijds, je zat er aan de rand van de stad. Tussen de Betuwestraat en de Boerenwetering strekten zich weilanden uit, met koeien en kikkers die je op zomeravonden uit je slaap hielden.

Altijd al had dit water iets duisters en geheimzinnigs. Tegenwoordig weet ik ook waarom. Het is de Styx van Zuid, aan de andere kant ligt half verscholen achter hoge populieren de Tartarus van Amsterdam: Zorgvlied.

Op dit water heb ik leren schaatsen, ik ben er een keer door het ijs gezakt en hetzelfde ijs heeft me een keer na een valpartij met botte ijzers een gat in mijn kop bezorgd.

" We liepen verder, richting Zuidelijke Wandelweg en Zorgvlied. Ik wees wat plekken aan. Daar had ik leren schaatsen. En daar was ik een keer door het ijs gezakt. In de hoek bij de kademuur. Smaragdgroen lag de Boeren Wetering aan onze voeten. Met paardebloempluisjes. En speldeprikken zonlicht. Mijn vriendin knipperde met haar ogen.
Ik snoof de geur van herinneringen die ik niet meer heb. Misschien nooit heb gehad. Waarvoor in ieder geval de woorden zijn vervluchtigd. "

Uit: Zuidelijke Wandelweg

 

Vergroot


Vergroot


Vergroot


Vergroot

De Mirandabad

" Warme schaduw, de Waalstraat stil als een verlaten bergdorp. Aan het eind ervan het Mirandabad, vol kinderstemmen. Het ruikt er naar bloeiende liguster en vers gemaaid gras.
De fietsenstalling, de ijscoman (ome Jan!) met zijn beige kar voor de ingang, het front dat lijkt op een rijtje boerenhuisjes, ergens onder aan een dijk.
"

Uit: Zuidelijke Wandelweg

 

Vergroot
Ringdijk - Amstel

" De Dijk - een spoortalud uit vooroorlogse crisisjaren waarover nooit rails hebben gelegen. Wel een door wandelaars uitgesleten paadje waarlangs een paar ligusterhagen stonden te verwilderen. "

Uit: Zuidelijke Wandelweg

Overigens schrijft Jan Wolkers in Turks fruit ook heel weemoedig over de Dijk. Inmiddels is het oude talud opgeslokt door de A10 om Amsterdam.

 

Vergroot
Amstel en Amstelkanaal

Vanaf de Amstel kon je daar zo de Rivierenbuurt in varen. Ik zie mijn vader op een nevelige ochtend onderweg naar Werkspoor van zijn fiets stappen en zijn onafscheidelijke Leica op dit beeld richten. Rechts de Jozef Israëlskade, waar De avonden van Gerard Reve zich afspeelt, en links de Amstelkade, waar Jeroen Krabbé is opgegroeid. Ja, er gebeurt meer dan je denkt in mistig Amsterdam.

 

Vergroot
Weesperzijde - toren van de Sint Willibrorduskerk

Dit stadsgezicht staat voor een Amsterdam waar ik voornamelijk over fantaseerde. Mijn vader fietste er dikwijls langs op weg naar Werkspoor en een enkele keer zat ik bij hem voorop, op een kinderzadeltje. Later, later als ik groot was zou ik deze stad gaan veroveren. Maar ik ben aan Zuid blijven hangen.
Altijd ondanks allerlei omzwervingen een kind van de Rivierenbuurt gebleven.

 

Vergroot
Utrechtsebrug

Op een dag was de Utrechtsebrug klaar, waardoor ik als jongen van zes zeven jaar het idee kreeg dat je de Amstel maar hoefde over te steken of je zat in Utrecht. Ja, Amsterdam was groot en Nederland klein. Maar de brug drukte me wel met mijn neus op het feit dat elders in het land ook kinderen woonden, speelden en naar school gingen. Een hele ontdekking.

In de winter van 1963 was zelfs de Amstel niet meer tegen de vorst bestand. IJsbrekers brachten er om de dag een vaargeul in aan, die de volgende morgen alweer dicht lag en waar je 's middags op kon schaatsen.
Dit vertel ik ook in mijn boek
Zuidelijke Wandelweg, en volgens Telegraafjournaliste Ingrid Hoogervorst kan dat helemaal niet, kun je niet schaatsen op ijsschotsen. Nee, Ingrid dat kan ook niet, maar tussen de schotsen kan het water ook bevroren zijn, zeker als het hard vriest - en toen kon je dus tussen de schotsen door slalommen op je doorlopers.
Hoogervorstje heeft trouwens ook een boek geschreven over A'dam in de jaren vijftig, zestig, dus het zal wel broodnijd zijn.     

 

Vergroot


Vergroot

 

Biesboschstraat

Vergis je niet in die rustige Biesboschstraat! Hij ligt pal op een belangrijke as van Zuid, zoals ooit door Berlage gedroomd. Je ziet het aan de Wolkenkrabber die daar waardig in het verschiet verrijst en nog steeds de architectonische trots van de buurt is.

 

Vergroot
Churchill-laan

In de jaren vijftig, zestig gleed je op deze andere grote boulevard van Zuid uit over het hondenvuil, iedere zonderlinge mevrouw had wel een hondje dat hielp tegen eenzaamheid en oorlogstrauma's.
Tegenwoordig valt dat wel mee: de hondjes en hun mevrouwen zijn bijna allemaal verdwenen en vervangen door jonge gezinnen - al ligt er nog wel veel rotzooi in de plantsoens en op de stoepen.

 

Vergroot
Van Woustraat - Draaiorgel

Net als taxichauffeurs waren orgeldraaiers in vroeger dagen heren, trots op hun werk, trots op hun accent - en terecht: ze waren de ziel van de stad. Let op het hagelwitte overhemd van de man en op de lieve kinderen in de zelfgemaakte kleren die zo kenmerkend waren voor de wederopbouwjaren. Tegenwoordig is die plek wat exotischer - maar is Amsterdam niet altijd al een kosmopolitische stad geweest?

 

Vergroot
Paalwoning

Deze woning op palen even voorbij de Rijnstraat en het eindpunt van lijn 25 op de Rivierenlaan sterkt mij in de gedachte dat in bouwkundige zin altijd alles kon in Plan-Zuid.
De Wolkenkrabber, die eruit ziet als een op zijn kant gezette buizenradio, Jugendstil en Mondriaan in de J.M. Coenenstraat of op de Reinier Vinkeleskade, de Oostenrijks-Hongaarse sjiek van het Minervaplein. En hier dus dit bizarre ruimteschip op poten.

 

Vergroot
Muzenplein

Op het punt waar het Amstelkanaal uiteenvloeit tot Noorder- en Zuider Amstelkanaal steigert een paard. Een paar vleugels erbij, en Amsterdam heeft zijn eigen Pegasus.

Hier dobbert Leonard uit Zuidelijke Wandelweg aan boord van het in de Haringvlietstraat gestolen roeibootje onder de brug door.
Je ziet dat het paard hem wil waarschuwen, tegenhouden. Maar Leonard zal dat, door de schemer om hem heen en in zijn hoofd, wel niet gezien hebben.

 

Vergroot


Vergroot

Rivierenlaan / President Kennedylaan

De grintstenen enclave achter de flats op de Kennedylaan (vroeger Rivierenlaan) is eigenlijk atypisch voor Plan-Zuid. Het echte Zuid bestaat uit de Rivierenbuurt, de Apollobuurt en de Stadionbuurt.

Op de hoek van de Maasstraat en de Rivierenlaan begint mijn herinnering. Ik weet nog hoe intens ik in gesprek kon gaan met de drie stenen poppen boven mij. Toen praatten ze terug. Nu niet meer -al heb ik nog altijd het gevoel dat ze mij herkennen.  

 

Vergroot


Vergroot


Vergroot

Rooseveltlaan

De Rooseveltlaan is een van de redenen waarom Amsterdam kan wedijveren met Parijs of Wenen. Een grote boulevard waarover de tramrails langs een liniaal getrokken lijken. Statige woonblokken aan weerszijden. Rijen populieren tussen de Maasstraat en de Waalstraat. Het is een van de mooiste locaties in Zuid. Het Minervaplein heeft een enkele keer hetzelfde effect op mij, maar de Stadionweg is nauwelijks een boulevard, zodat de Rooseveltlaan het altijd weer wint. 

Er zit een mooi ritme in de Rooseveltlaan , een golf die van het Victorieplein naar de RAI trekt en terug. Dat komt door de boogvormige opstapjes voor de trapportalen aan de zuidkant, die je ook ziet op het Merwedeplein.

 

Vergroot


Vergroot

Wielingenstraat, brug over de Boerenwetering

Een meneer die na een wandeling in het Beatrixpark moe was en behoefte had aan wat rust. Zijn vrouw heeft het er helemaal van genomen en ligt daar languit op de bank. Aan haar schoenen zie je dat het geen man is en geen zwerver. Een onschuldig beeld uit onschuldige dagen. De houten bank zit er nog steeds, maar er slaapt nooit meer iemand.

 

Vergroot
 
Tweede van der Helststraat

Chocolaatje was de bijnaam van de chauffeur op de foto, die mijn vader genomen heeft ergens in de vroege jaren vijftig, in de Tweede van der Helststraat, Oud-Zuid. Taxichauffeurs waren heren in die dagen en sommige auto's toen al museumstukken, maar altijd goed in de lak en de was, zoals deze Opel uit…?. 
De huizenrij waarvoor Chocolaatje met zoveel toewijding zijn werk staat te doen is onmiskenbaar Amsterdamse School. Je ziet de invloed van de Stijl en Mondriaan, en ook nog een tikje asymetrische Jugendstil.

 

Vergroot
Apollolaan - Hilton hotel

Een hotel met een geschiedenis die bij ons thuis begint. 'Denk je soms dat het hier het Hilton is?' zei mijn moeder als ik het bad voor driekwart liet vollopen of om ranja vroeg in plaats van melk. Dat dacht ik niet, maar het maakte me wel nieuwsgierig. Haar woorden deden vermoeden dat het in het Hilton leuker was dan thuis, in de Stichtstraat.

In 1969 hielden John Lennon en Yoko Ono hier hun bed-in. Ik woonde toen in Enschede en knarste met mijn tanden, omdat ik er niet bij was in Amsterdam. Ik moest het al een paar jaar doen met de tv. Ziek van heimwee keek ik naar series als Treffer (naar de boeken van Marten Treffer, de voorloper van Appie Baantjer),en Eerste man (met Rien van Nunen als Amsterdamse taxichauffeur van de oude stempel) en oude films als Rififi in Amsterdam of de eerste versie van Ciske de Rat. Verder verslond ik de boeken van taxichauffeur Harry Boting: Wie geeft me jatmous? en Nog meer jatmous.  Op een dag zou ik teruggaan en in het Hilton logeren.

Van logeren in het Hilton is het nooit gekomen, en het zal er, denk ik, ook niet gauw van komen. De clientèle is er met de jaren lichtelijk veranderd. De een wordt voor het casino met kogels doorzeefd, de ander duikt van het dak, en je hebt nog dagen een zee van verlepte supermarktrozen in de zon, weer een ander - een volkszanger - sluit zich een paar dagen in een suite op wanneer hij ruzie heeft met zijn vrouw, die toch in hem 'ge-looft'... Ik ben bang dat ik er geen gelijkgestemde zielen tegenkom, 's avonds in de bar.
En - moet ik bekennen - ik heb er ook de middelen niet voor.

 

Vergroot

uitzichtreiniervinkeleskadethumb.jpg (2097 bytes)
Vergroot


Vergroot
 

Victorieplein

Literair mag je de Wolkenkrabber gerust ook noemen. Hij komt voor in De kelner en de levenden van Simon Vestdijk, De tranen der acacia's van W.F. Hermans en Turks fruit van Jan Wolkers. Hij is enige tijd geleden opgepoetst en staat er weer als nieuw bij - een beetje onwerkelijk na een grauwe aanblik van jaren.
Maar daarom niet minder imposant.

Soms hoop ik dat uit een mistbank zo'n oud model tram tevoorschijn komt, een blauwe lijn 4 of lijn 25. Of dat ik in de mist verdwaal en ineens in een andere tijd terechtkom, bijvoorbeeld in 1957 of 58, op het Victorieplein, die delta van asfalt waar de Rivierenbuurt begint. Of moet ik zeggen: ontspringt?

 

Vergroot


Vergroot

Roerstraat

" mijn oude lagere school staat in de Roerstraat. Een rode bakstenen voorgevel, met ramen onderverdeeld in kleine ruitjes.
Rechts de Theodorusschool, waar Leonard en ik naartoe gingen. Links de Mariaschool, voor meisjes. Van elkaar gescheiden door klapdeuren waartegen verduisteringspapier was geplakt. "

Uit: Zuidelijke Wandelweg

 
Vergroot
omhoog

Terug naar de vorige pagina <<