Column Karel N.L. Grazell

Terug naar de vorige pagina <<

 

 

index columns

 

Moettatnou… nog al die aandacht schenken aan dat herdenken?

Op komst: 4 mei 2010 en daar gaan we weer. Stemmige gedaantes lopen plechtstatig formeel over de Dam, met om zich heen het trompetteren van een nogal vaag, gratuit thema van jaja die wereldoorlog, maar ook die toestanden van later op de wereld, alles samen te vatten onder de kreet vrijheid. Want: wie heeft die wereldoorlog, waarom dat herdenken ooit begonnen was, nog echt bewust meegemaakt? Trouwens, wat zijn die andere oorlogen daarna allemaal: plaatjes op het TV-Journaal, wat woorden op krantenpapier. In dit Nederland zijn er maar weinigen die echt weten wat er om ons heen, dichtbij en in de verste verte aan krijgszuchtige ellende gebeurt.
WO II is 65 tot 71 jaar geleden: een mensenleeftijd, verschillende generaties lang. De zoveelste generatie na die slachterij is bezig op te groeien en zich een plaats te veroveren in een – alweer – nieuwe maatschappij. Zeker, er zijn nog genoeg van die jongeren die vol respect en onder indruk luisteren naar de al dan niet overgeleverde ervaringen van grootouders, overgrootouders en bet-bejaarden. Er zijn er ook die gewoon doorrijden op straat als de straatverlichting op 4 mei ’s avonds ten herdenke enkele minuten aangaat. ’t Is allemaal zo lang geleden – daar hebben we niets meer mee te maken. WO II is voor hen dood.
Ikzelf (82) heb die oorlog wèl bewust meegemaakt: m’n tienertijd, heeft-ie gewoon opgevreten. Mijn generatie, nu voor het merendeel niet meer op dees aard, heeft die tijd van noodzakelijke, natuurlijke ontwikkeling gemist, in ieder geval onder vaak uitermate abnormale omstandigheden ervaren.
En dat heeft later z’n invloed gehad. En nog steeds. Nou en of!

permissive society

Ik zal al die ellende die we hebben meegemaakt, niet gaan opnoemen. Laat ik het gewoon zo zeggen: wij zijn door die mondiale oorlog anders de wereld ingegaan dan het had moeten zijn, heel anders. En dat heeft danige invloed gehad op de opvoeding, de ontwikkeling van volgende generaties. Ik zal één voorbeeldje noemen: ineens was er jaren na de Bevrijding die permissive society. Die kwam voort uit onder meer een leeftijdsgroep die in de Duitse bezetting had meegemaakt hoe het zogenaamde gezag grotendeels gevlucht was met achterlating van ons, of zich onder de bezetter trachtte te handhaven. De permissive society had niet zoveel respect meer voor het gezag. Er werd in die jaren veel gedoogd. En dat heeft z’n sterke invloed gehad op die jonge generaties, nietwaar?
De wereldoorlog is een dwingende factor geweest die de maatschappij een andere richting op deed gaan. Die de generaties heeft gemaakt. Mij heeft gemaakt omdat ik ‘erbij’ was, maar ook m’n kinderen heeft gemaakt, m’n kleinkinderen heeft gemaakt en jou en jullie allemaal. Deze wereld komt voort uit ontelbaar veel invloeden, van godsdienst tot culturele stromingen, van filosofie tot politiek – maar nog steeds ook uit die grote invloed: wereldoorlog II. Dat je zo bent als je bent, is dat herdenken waard.

witte plekken

Maar er is nog iets belangrijks. Kijk eens om je heen. Of nee, doe maar niet, want je ziet ze toch niet: die lege plekken, die miljoenen en miljoenen witte plekken. Er zijn tijdens die wereldoorlog ontelbaar veel mensen omgekomen, gesneuveld, gefusilleerd, vermoord, doodgemarteld, vergast. Veel van al die mensen, bij elkaar genoeg om er de bevolking van een groot Europees land van te maken (Republiek Dodië), hebben zich niet kunnen voortzetten. Doden planten zich niet voort.
Enig idee wat er gebeurt als ouders elkaar nooit hebben ontmoet en er zelfs geen K.I. heeft plaatsgevonden? Die professor A. heeft geen middel tegen kanker kunnen ontwikkelen, want hij was er niet. Die mevrouw B kon niet de politiek ingaan, want ze bestond nooit. Die meneer C was niet in staat elke keer weer een glunder praatje met je te houden als je elkaar tegenkwam bij het uitlaten van de hond, want hij was bij voorbaat al een leegte. Die mevrouw D heeft nooit lekker voor je kunnen koken, want ze was een witte plek. En met E of F of G heb je van je leven niet kunnen vrijen of zelfs trouwen, want men ontbrak: je hebt anders moeten kiezen, en misschien dacht je wel dat die de ware liefde was.
Je wereld zit vol met die witte plekken, die ongeborenen, die leegtes. .Je mist ze niet. Want ze zijn er niet. Maar laten we ook eens aan hen denken. Al die onvoorstelbaren betrekken in ons herdenken. Want de invloed (of liever het ontbreken ervan) door die witte plekken op deze maatschappij, op jou ook, op je voelen, je denken, je plezier, je verdriet…. die is ook, OOK heel belangrijk.
Herdenk dus. Niet omdat een stemmige gedaante je dat laat vóórtrompetteren. Maar omdat je zo bent zoals je door die vervloekte wereldoorlog bent geworden.

En kom, Nationaal Comité-mensen, bedenk eens een beter thema, en zet geen mensen op de kansel van de Amsterdamse Nieuwe Kerk om hun naam, maar ruitsluitend omdat ze die WO II (nog) zelf hebben meegemaakt.

Karel N.L. Grazell
Amsterdams stadsdichter uit Zuid

27 april 2010

 

Terug naar de vorige pagina <<